سرویس VOD چیست ؟ چرا از VOD استفاده کنیم ؟

VOD چیست؟

VOD مختصر شده عبارت Video On Demand و ترجمه تحت‌الفظی آن «ویدئو به درخواست» است. سرویس‌های VOD به هر سرویس ویدئویی اشاره دارد که ویدئو، فیلم و برنامه‌های تلویزیونی را برای کاربران فراهم می‌کند. این سرویس‌ها که از معروف‌ترین آنها می‌توان به نتفلیکس و +Disney اشاره کرد دارای سه ویژگی اصلی زیر هستند:

• دسترسی در هر زمان: کاربران می‌توانند در هر زمان که می‌خواهند محتوای موردنظر خود را پخش کنند. بر خلاف سرویس‌های سنتی پخش تلویزیونی که در آن، برنامه‌ها در زمان مشخصی پخش می‌شوند برای محتوای VODها ساعت مشخصی تعیین نمی‌شود.
• باز بودن دست کاربر: در مقایسه با سرویس‌های سنتی تلویزیونی، مخاطبان VODها فرصت‌های بیشتری برای انتخاب و مقایسه برنامه‌ها در اختیار دارند.
• کنترل کردن محتوا توسط کاربر: کاربران می‌توانند محتوای موردنظر خود را پخش کنند، آن را متوقف کنند، جلو یا عقب بزنند و به هر شکلی که می‌خواهند آن را کنترل کنند؛ به این ترتیب آنها هیچ‌گاه هیچ محتوای مهمی را از دست نمی‌دهند.

انواع VOD

• سرویس‌ VOD اشتراکی (SVOD): SOVDکه مخفف عبارت Subscription Video On Demand رایج‌ترین نوع سرویس‌ VOD به حساب می‌آید. در این نوع VOD، کاربران با پرداخت مبلغی به شکل دوره‌ای (ماهانه، سه‌ماهه، سالانه و …) می‌توانند به تمامی ویدئوهای سرویسی که در آن ثبت‌نام می‌کنند دسترسی داشته باشند. برای مخاطبان این سرویس در ازای پرداخت مبلغ اشتراک، نه تبلیغی نشان داده‌ می‌شود نه پاپ‌آپی ظاهر می‌شود. این دسته از سرویس‌های VOD در میان مخاطبین VODها محبوب‌ترین نوع است. از معروف‌ترین نمونه‌های SVOD در جهان می‌توان به این نام‌ها اشاره کرد: Netflix، Amazon Prime، Disney+، Hulu و …
• سرویس‌ VOD تراکنشی (TVOD): سیستم VOD مبتنی بر تراکنش (Tranactional VOD) بر مبنای مدل تماشای پولی (Pay Per View) است. در این نوع از VODها، کاربران برای هر محتوای منحصر به‌فردی که می‌خواهند تماشا کنند مبلغی را پرداخت می‌کنند یا به شکل دیجیتالی آن را کرایه می‌کنند. البته TVODها نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند. دسته نخست EST (Electronic Sell Through) که در آنها به کاربران با یک بار خرید، اجازه دسترسی دائمی به محتوا داده می‌شود و دسته دیگر  DTR (Download To Rent) که در ازای پرداخت مبلغی معمولا پایین‌تر، برای مدت مشخصی، دسترسی محتوا کاربر داده می‌شود.
• سرویس‌های VOD تبلیغاتی (AVOD): VODهای تبلیغاتی سرویس‌هایی هستند که به شکل رایگان محتوا را به کاربر ارائه می‌کنند و برای کسب درآمد از پخش تبلیغات استفاده می‌کنند. در این گروه از VOD، مخاطبان پولی پرداخت نمی‌کنند اما مجبورند تبلیغات را تماشا کنند.

تبلیغات پلتفرم‌های AVOD به سه شکل Pre-Roll (نمایش تبلیغات در ابتدا)، Mid-roll (نمایش تبلغیات در میانه ویدئو) و Post-roll (نمایش بعد از اتمام ویدئو) نمایش داده می‌شوند. AVODها قابلیت این را دارند که تعداد زیادی مخاطب جذب کنند و از این تعداد، درآمد زیادی کسب کنند. از معروف‌ترین پلتفرم‌های AVOD در جهان می‌توان به YouTube و DailyMotion اشاره کرد.

گسترش بازار VODها طی سال‌های اخیر

بازار VODها در سال‌های اخیر به‌شدت رو به گسترش بوده‌ است. همه‌گیری کرونا که با اینکه رونق را از سالن‌های سینما گرفت و افراد را مجبور به خانه‌نشینی کرد، مردم را به استفاده از این سرویس‌ها تشویق کرد. درآمدهای حاصل‌شده در این بازار در سال ۲۰۱۷، معادل ۳۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار بود و بیش از ۷۵ درصد آن به سرویس‌های اشتراکی SVOD اختصاص داشت. در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، هر سال ۱۰ میلیارد به درآمد VODها اضافه شد و با جهشی تقریبا ۱۶ میلیارد دلاری در انتهای سال ۲۰۲۰، درآمد این سرویس‌ها به مرز ۷۱ میلیارد دلار رسید. طبق آخرین داده‌های سال ۲۰۲۱، VODها، ۸۵ میلیارد و ۷۶۰ میلیون دلار درآمد دارند و SVODها سهمی تقریبا ۸۱ درصدی از این درآمدها دارند. پیش‌بینی می‌شود تا انتهای سال ۲۰۲۶، درآمد پلتفرم‌های VOD در جهان از مرز ۱۳۵ میلیارد دلار عبور کند.

مزایای استفاده از VOD

همانطور که گفته شد استفاده از سرویس‌های VOD بسیار مورد استقبال مردم دنیا قرار گرفته است، تا جایی که برخی عاشقان سینما نگران هستند که سیر صعودی محبوبیت این سرویس‌ها، آنقدر ادامه پیدا کند که هیچ‌گاه رونق سابق به سالن‌های سینما بازنگردد. اما VODها چه مزایایی دارند که به این اندازه محبوب هستند.

• راحتی استفاده: VOD به مشتریان اجازه می‌دهد محتوا را به هرطور که می‌خواهند مصرف کنند. هیچگونه محدودیتی در زمان یا مکان وجود ندارد و مخاطبان می‌توانند هر چقدر که می‌خواهند ویدئو تماشا کنند. بر خلاف سرویس‌های پخش سنتی، سرویس VOD محدود به منطقه جغرافیایی خاصی نیست و مخاطب می‌تواند در هر کجای جهان که می‌خواهد محتوا را استریم کند. علاوه بر این، مدل اقتصادی VOD به شکلی نیست که برای کاربران تعهد و اجباری به وجود بیاورد و آنها هر موقع که خواستند می‌توانند از دریافت خدمات پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنند انصراف دهند.
• درآمدزایی از محتواهای رایگان پیشین: اگر شخصی در یکی از شبکه‌های اجتماعی در حال تولید محتوایی تولید باشد که تعداد قابل توجهی از مخاطبان را به خود جلب کرده باشد، می‌تواند با انتشار محتوای خود در یکی از پلتفرم‌های VOD، مثلا یک AVOD مانند یوتیوب، از جامعه مخاطبان خود استفاده کرده و به درآمد برسد
• دسترسی نامحدود برای کاربران: درست کردن یک پلتفرم متحد که در دستگاه‌های مختلف برای کاربران در دسترس باشد بسیار بهتر از این است که از دستگاه‌های مختلف استفاده کنیم. مخاطبان می‌توانند از هر دستگاهی مانند کامپیوتر شخصی‌، لپتاپ، گوشی‌های هوشمند و تلویزیون منزل‌شان وارد حساب کاربری خود شوند و هر ویدئویی را که می‌خواهند استریم کنند.
• رهایی از تبلیغات: شاید کمتر چیزی هنگام تماشای یک فیلم یا سریال، کاربران را به‌اندازه تبلیغات آزار دهد. سرویس‌های VOD اشتراکی، با حذف این تبلیغات روان کاربر را از شر تبلیغات مزاحم و اعصاب‌خردکن دور نگه می‌دارند. البته که در ایران هنوز پلتفرم‌های VOD این مسأله را رعایت نمی‌کنند.

تفاوت لایو استریم و VOD

تفاوت میان لایو استریم و VOD به نحوه تعامل کاربر با این سرویس‌ها بازمی‌گردد. محتوایی که  در VOD منتشر می‌شود از پیش ضبط و از قبل آپلود شده است، بنابراین کاربران می‌توانند ویدئو را متوقف کنند، جلو یا عقب بزنند و به هر شکلی که خواستند آن را کنترل کنند. لایو استریم اما در لحظه منتشر می‌شود، پس مخاطبان باید در همان زمانی که پخش می‌شود در پلتفرم پخش‌کننده آن حضور داشته باشند. اگر چه در بسیاری از پلتفرم‌ها، امکان تماشای بازپخش لایواستریم‌ها وجود دارد. با وجود اینکه ممکن است سرویس‌های لایواستریم بخشی از یک پلتفرم بزرگتر VOD باشند اما به صورت فنی مممکن نیست پخش محتوا در آن را مانند یک VOD کنترل کرد.

معروف‌ترین سرویس‌های VOD در جهان

• نتفلیکس: معروف‌ترین و موفق‌ترین سرویس VOD در جهان Netflix است که در حال حاضر حدود ۲۲۲ میلیون مشترک دارد. این سرویس VOD موفق شد در سال ۲۰۲۱ میلادی حدوداً۲۷ میلیارد دلار درآمد کسب کند. این شرکت در سال ۱۹۹۷ در کالیفرنیا آمریکا تأسیس شد. مدل تجاری نتفلیکس ابتدا بر پایه فروش دی‌وی‌دی و اجاره از طریق پست بود و در سال ۲۰۰۷ وارد صنعت رسانه‌های استریمینگ شد. سریال محبوب خانه پوشالی (House Of Cards) در سال ۲۰۱۳، سرآغاز ورود این سرویس VOD به صنعت تولید محتوا بود. هم‌اکنون ۷۵ میلیون نفر در کانادا و آمریکا اشتراک نتفلیکس دارند.
• آمازون پرایم ویدئو: آمازون پرایم ویدئو که به آن پرایم ویدئو نیز می‌گویند سرویس VOD‌ شرکت آمازون است که در سال ۲۰۰۷ توسط این شرکت تأسیس شد. این سرویس، فیلم و سریال‌هایی که توسط استودیوهای آمازون، کمپانی MGM یا محتواهای اختصاصی آمازون تحت عنوان Amazon Originals تولید شده است را پخش می‌کند. علاوه بر این، محتواهایی از تولیدکنندگان دیگر، مسابقات زنده ورزشی و سرویس‌های پولی ویدئویی دیگر را ارائه می‌دهد. این سرویس در سال 1۲۰۲، نزدیک به ۳۲ میلیارد دلار درآمد کسب کرد  و در حال حاضر در سراسر جهان ۱۱۷ میلیون مشترک دارد که ۵۳ میلیون نفر آنها در آمریکا زندگی می‌کنند.
• دیزنی‌پلاس: دیزنی پلاس سرویس VOD کمپانی مشهور دیزنی است که تا ابتدای سال ۲۰۲۲ توانسته بود نزدیک به ۱۳۰ میلیون کاربر جذب کند که رشدی شگفت‌انگیز را نشان می‌دهد. در انتهای ربع اول سال ۲۰۲۰، دیزنی‌پلاس تنها ۲۶.۵ میلیون مشترک داشت. این سرویس در انتهای سال ۲۰۲۲ موفق شد ۲۲ میلیارد دلار درآمد به ثبت برساند.
• HBO Max: سرویس HBO Max با ۷۳ میلیون کاربر یکی از محبوب‌ترین سرویس‌های VOD در سراسر جهان است. HBO Max در سال ۲۰۱۹ توسط کمپانی وارنر مدیا تأسیس شد. محتواهای این سرویس از تأمین‌کنندگان مطرحی همچون CNN، Adult Swim، HBO و کمپانی برادران وارنر تأمین می‌شود.